Varkens in Kopenhagen

Nederland en Denemarken hebben vele overeenkomsten. Eén daarvan is dat beide landen meer varkens dan inwoners tellen. Nederland telt op een bevolking van ca. 16 miljoen mensen per jaar zo’n 22 miljoen varkens, waarvan 75% bestemd is voor de export, vooral naar Duitsland. In Denemarken fokt men bijna 30 miljoen varkens per jaar op een bevolking van 5,3 miljoen mensen, waarvan 95% bestemd is voor de export, ook met Duitsland als belangrijkste afnemer.

Negatieve effecten
In beide landen is een economisch succesvolle intensieve varkenshouderij opgezet. Daarbij heeft men zich toen niet of onvoldoende gerealiseerd wat voor onbedoelde negatieve effecten deze vorm van varkenshouderij heeft voor het varkenswelzijn. Dat was geen kwade opzet, maar tegen de tijd dat hierover kritische vragen kwamen, waren er al miljoenen in geïnvesteerd en blijkt het vervolgens heel moeilijk om de boel weer terug te draaien en te verbeteren.

Absoluut het meest besproken onderwerp tijdens de conferentie was het stoppen met castratie. Jaarlijks worden in de EU ca. 100 miljoen mannelijke biggen gecastreerd omdat anders bij bereiding van het vlees van een klein deel van deze dieren een onaangename geur kan optreden. Inmiddels zijn er echter goede en vooral diervriendelijker methoden om dit te voorkomen. In een Europees convenant, de Verklaring van Brussel, is het streven afgesproken in 2018 op te houden met castratie. In Nederland is al 60% van de varkensfokkers gestopt. En in België, Frankrijk en Duitsland begint het ook op gang te komen.

Nieuwe bezwaren
Maar uitgerekend de grote Deense varkenssector wil er nog niet aan. En dat terwijl ze 15 jaar geleden al eens waren gestopt met castreren. Toen was Duitsland echter een obstakel en weigerde Deens varkensvlees te importeren. De Deense varkensfokkers moesten daarop weer 'noodgedwongen' gaan castreren. Nu, in 2015, werpen de Deense slachterijen allerlei nieuwe bezwaren op; ze vrezen voor hun export naar Japan en de VS, berengeur zou veel meer voor komen dan Nederlandse en Duitse experts beweren, en de experts zouden liegen als ze zeggen dat er nooit klachten over berengeur van consumenten komen.

Ik ben ervan overtuigd dat waar Deense slachterijen niet willen, de markt ze uiteindelijk zal dwingen met castratie te stoppen. Het is wat mij betreft dan ook geen toeval dat in dit verband het belangwekkendste nieuws over varkenswelzijn tijdens de conferentie niet uit Kopenhagen, maar uit Zuid-Duitsland kwam. Eén van de grootste Duitse supermarktketens, Aldi Süd, maakte bekend dat ze vanaf 2017 alleen nog varkensvlees wil verkopen van varkens waarvan de mannetjes niet gecastreerd zijn. Zo’n groot supermarktconcern koopt bij vele slachterijen, ook de Deense. De Denen zullen om zo’n klant niet kwijt te raken, wel moeten gaan stoppen met castreren. En het zal niet bij Aldi Süd blijven. Andere grote inkopers zullen volgen en zo niet, dan geven wij ze als Europese dierenbeschermers desnoods een zetje in de goede richting.

Netwerken
Zo’n conferentie met meer dan 400 mensen uit heel Europa is een prima gelegenheid om te netwerken en te lobbyen, oude bekenden te ontmoeten en kennis te maken met onbekenden. En dan niet alleen met collega’s van andere dierenbeschermingsorganisaties, maar juist ook met onderzoekers en met vertegenwoordigers van bedrijfsleven en overheid. Samen met onze Europese koepel Eurogroup for Animals mocht ik bijvoorbeeld ook een gesprek hebben met de Nederlandse staatssecretaris Sharon Dijksma over een te organiseren bijeenkomst in het najaar en over de onderwerpen die tijdens het Nederlands voorzitterschap van de EU in de eerste helft van 2016 aan de orde zullen komen. Dijksma was er uiteraard niet alleen om een praatje met ons te houden. Tijdens de conferentie tekende ze samen met de Deense, Duitse en Zweedse ministers van landbouw een verzoek aan de EU om de Europese varkenswelzijnsregels aan te scherpen. De vier ministers erkennen hiermee dat de huidige veehouderijsystemen schromelijk tekortschieten en zetten druk op de EU om hier iets aan te doen. Dat is mooi, maar als Dierenbescherming vinden we dat de vier ministers ook in eigen land het goede voorbeeld moeten gaan geven. Ik ga het in ieder geval in de gaten houden.

Beter Leven
Veel aandacht dus zoals gezegd voor het castratie-dossier. Tijdens de conferentie werden er verder volop lezingen gegeven over allerlei andere onderwerpen als pijn en pijnbestrijding bij varkens, biggensterfte in relatie tot de kraamomgeving, het welzijn van biologische varkens, het intelligente kraamhok en het gebruik van welzijnsindicatoren. 'Markt gedreven dierenwelzijn' was het onderwerp van de workshop die ik bezocht en uiteraard kwam daarbij ook het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming ter sprake. Een prachtige gelegenheid om daarover uit te wijden en andere landen te inspireren ons succesvolle voorbeeld te volgen. Wij zijn er immers al in geslaagd zo'n 35 miljoen dieren een beter leven te geven!

Soms moet je dus een beetje reizen om dieren te beschermen, maar het loont zeker de moeite.

Bert van den Berg,
programmamanager Veehouderij