Veetransport: klaar d'r mee!

Het was hoogst merkwaardig dat toenmalig minister Gerda Verburg van Landbouw in 2007 constateerde dat zij in het veetransport de goeden van de kwaden niet meer kon onderscheiden, maar tegelijk diezelfde veetransportsector vroeg zélf met een regeling te komen om orde op zaken te stellen en de kwaliteit van het vervoer te garanderen. Aanleiding was een foto van een diertransport waarbij het bloed letterlijk uit de wagen droop. Er verscheen een veelzeggende foto in de media. Het was het begin van een nu al jaren voortslepend drama.

Zwaar bezuinigd op NVWA

De Tweede Kamer sprak deze week met twee bewindslieden over de tekortkomingen bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Het is zeker waar dat bij deze dienst veel te verbeteren valt. Of je het de mannen en vrouwen bij deze dienst euvel moet duiden dat zij hun werk niet altijd naar behoren kunnen doen, in bijvoorbeeld slachthuizen en op verzamelplaatsen voor vee, is de vraag. Er is zwaar bezuinigd op de dienst. Deels wordt dat nu teruggedraaid dus we moeten even afwachten of er verbeteringen aankomen.

Wat in ieder geval wél werkt is de controle van de NVWA op de naleving van de zelfbedachte regels door de veetransporteurs. QLL heet die regeling en dat staat voor Quality system Livestock Logistics. Op de eigen site staat: "QLL is een Nederlandse kwaliteitsregeling die voorschriften omvat betreffende het transport en verzamelen van landbouwhuisdieren. Deze regeling wordt beheerd door de Stichting Kwaliteitssysteem Dierenlogistiek. QLL is opgezet om het welzijn van dieren tijdens transport te waarborgen, en verspreiding van dierziekten via transport of verzamelen van dieren te voorkomen. Naast de wettelijk geldende eisen is een aantal bovenwettelijke zaken in de regeling opgenomen. Imagoverbetering van de sector is één van de speerpunten."

Regels niet nageleefd

Vooral dat laatste is nogal lachwekkend als blijkt dat je de regels niet naleeft. Dat is namelijk de duidelijke conclusie van de NVWA. En het is niet de eerste keer dat de inspecteurs tot deze constatering komen. De overheid is een groot voorstander van marktwerking en private controlesystemen, maar ik ben bang dat Dijksma niet anders kan dan de controle op veetransport zélf weer ter hand te nemen. Ik roep haar daar dan ook toe op. De sector heeft diverse kansen gekregen, maar die heeft ze keer op keer verprutst.

De meeste partijen in veehandel en veetransport ontkennen en bagatelliseren de dierenwelzijnsproblemen en diergezondheidsrisico’s verbonden aan handel en transport. Binnen die context belangenbehartigers vragen over hun eigen schaduw heen te stappen en hun leden te controleren en te bestraffen blijkt nu een brug te ver.

Uiterst zwakke kwaliteitsborging

Naast uiterst zwakke kwaliteitsborging wordt QLL ook ingezet voor druk richting overheid om wettelijke regels te versoepelen of af te schaffen. Zo zijn de wettelijke beladingsgraden van varkens en stahoogtes van runderen niet volledig in QLL opgenomen omdat de veesector het hier niet mee eens is. Nu is het ieders goed recht om voor wijziging van regels te pleiten, maar in de tussentijd zal men zich er toch aan moeten houden. Selectief winkelen in de wet en wachten met opname van regels in QLL of er niet op controleren en handhaven tot de overheid ze versoepelt of intrekt is ongepast! Lees nog maar een keer hierboven wat men zelf hierover op de eigen site schrijft. Ik vind het onbegrijpelijk.

De veesector gaat ook van de merkwaardige gedachte uit dat zij in ruil voor opname van wettelijke regels in QLL voordelen van de overheid moet krijgen. Alsof je in ruil voor het voortaan stoppen voor het rode licht aan de overheid kunt vragen dat je in het vervolg de maximum snelheid mag overtreden! Toch is de overheid hierin meegegaan. Zo mogen varkens voor export vanaf de boerderij de dag voor vertrek in de stal gecontroleerd worden in plaats van bij het opladen tijdens verrek. De NVWA heeft bij haar laatste audit opnieuw geconstateerd dat QLL niet kan garanderen dat de te voren door een NVWA-arts gekeurde varkens geladen worden en niet stiekem andere varkens. De veesector heeft nu zes jaar geprobeerd de kwaliteit in het veetransport te borgen en dat is op een fiasco uitgelopen. Intrekken van erkenning en voorrechten van QLL en weer meer toezicht van de NVWA op veehandel en veetransport zou dan ook volkomen terecht zijn.

Heldere visie veetransport

Maar, voor er weer een nieuwe private kwaliteitsregeling komt en de overheid die erkent en versoepeling van regels toestaat, moet er wat de Dierenbescherming betreft eerst een heldere visie met bijbehorend beleid komen om het veetransport drastisch te verminderen en resterende transporten flink te verbeteren. Laten we nu eindelijk eens serieus werk maken van het beperken van transporten van slacht- en gebruiksvee tot de direct omliggende landen, en van het vervangen van langere transporten door transport van karkassen en sperma. Alleen zó maak je een eind aan een hoop risico’s voor dierenwelzijn en verspreiding van dierziektes. En voor resterende transporten moet een programma opgezet worden om deze binnen een paar jaar in klimaat gestuurde wagens te laten plaatsvinden. En dames en heren, het is 2014: GPS-controle moet er nu eindelijk komen, zodat er geen discussie meer mogelijk is over rij- en rusttijden, temperaturen aan boord en het openen van de laadruimte. De techniek bestaat al jaren. Waar wachten we op?

Frank Dales,
Algemeen directeur Dierenbescherming