Geiten kunnen allerlei verschillende kleuren hebben. Wit, bruin, grijs, zwart of gevlekt. De vorm van de hoorns zijn ook per geitenras verschillend.
De geschiedenis
Heb je weleens een geit in de bergen gezien? Dan weet je ongeveer hoe wilde geiten vroeger leefden. Voordat mensen geiten op een boerderij hielden, liepen alle geiten vrij in het wild. Mensen uit de prehistorie tekenden al geiten op de muren van grotten.
Tienduizend jaar geleden bedachten de mensen dat het best handig zou zijn om deze geiten bij ze te houden. Ze maakten wilde geiten tam en gebruikten ze voor de melk en voor het vlees.
Omdat geitenhoeders besloten welke geit kleintjes kreeg, zijn geiten heel anders geworden om te zien. De geiten die veel melk gaven, waren de eerste keus. Het uitkiezen van moeders en vaders om mee te fokken noem je selectie. Door deze selectie zijn er verschillende geitenrassen ontstaan. Deze tamme geitenrassen zijn meer gewend aan mensen en kun je makkelijker in een stal houden dan wilde geiten. Maar ook tamme geiten houden nog steeds van klimmen, rennen en rare geitenstreken uithalen. Geiten worden in Nederland vooral voor de melk gehouden. Hier wordt geitenkaas en geitenmelk van gemaakt. Geitenvlees wordt in Nederland niet zoveel gegeten.
Stamvader
In de tijd dat mensen voor het eerst geiten gingen houden, waren er zes wilde geitensoorten. Onze boerderijgeiten stammen waarschijnlijk af van de 'Bezoargeit, de Schroefhoorngeit en de Europese geit. Deze soorten kun je nog steeds in de natuur zien!
Een goede klimmer
Knap hè, een dier dat kan klimmen zonder handen! Geiten zijn daar erg goed in! Als jij met een geit een wedstrijd rotsklimmen zou houden, wint de geit waarschijnlijk. Geiten in het wild leven meestal in de bergen of in de heuvels. Daar moeten ze klimmen en springen om van de ene rots op de andere te komen. Een geit op de boerderij klimt en springt ook graag. Sommige geiten klimmen zelfs in bomen! Als een geit een slaapplek zoekt, doet hij dat het liefst boven de grond. Daar voelen geiten zich het veiligst.
Een kuddedier
Geiten leven het liefst in een groep. Een groep geiten noem je een kudde. Mannetjes leven apart van de vrouwtjes. Een grote groep geiten bestaat uit kleinere kuddes. De dieren in de kudde versterken hun groepsband door elkaar te poetsen. Zo laten ze elkaar weten dat ze in de groep horen.
De geitenbaas
In een groep is één geit de baas. De mannetjesgroep en de vrouwtjesgroep hebben hun eigen leider. De geit die de baas is, mag meer dan de anderen. De leider mag bijvoorbeeld als eerste eten en krijgt de beste plekjes om te liggen. Maar de leider heeft ook een belangrijke taak. Hij of zij beschermt de kudde tegen gevaar. Als er een vijand is maken alle kleine kuddes één grote groep. De bazen van de kuddes dreigen dan naar de vijanden door te stampvoeten.
Mannetjes en vrouwtjes
Het verschil tussen een mannetjesgeit en een vrouwtjesgeit is niet moeilijk te zien. De mannetjes hebben een grote sik en zijn een stuk groter dan de vrouwtjes. De vrouwtjes zijn duidelijk te herkennen aan hun uiers.
Mannetjes en vrouwtjes zoeken elkaar in de herfst op om jonge geitjes te maken, dit noemen we paren. Moedergeiten zijn ongeveer 150 dagen zwanger, wat we bij dieren drachtig noemen. De lammetjes (zo noem je kleine geitjes) worden in de lente geboren.
Horen, zien en ruiken
Geiten kunnen goed horen. Ze kunnen hun oren draaien, zodat ze veel geluiden in de omgeving kunnen horen. Ook kunnen ze goed zien. Ze zien van een grote afstand al wie er aankomt. Ook herkennen ze de vijand. Voor roofdieren zoals wolven rennen geiten hard weg. Geiten zien honden ook als vijanden. Sommige geiten rennen daarom voor je hond weg. Ook al is het een hele brave.
Als een geit goed heeft gekeken en geen gevaar ziet, gaat hij soms op een dier of mens af. Want geiten zijn reuzenieuwsgierig.
Geen goede regenjas
Geiten gaan graag naar buiten, maar ze houden niet van regen. Andere dieren hebben een vetlaagje op hun vacht dat water afstoot. Geiten hebben dat niet, bij hen dringt het water door de vacht heen. Als er regen op komst is, willen geiten dan ook naar binnen of schuilen ze onder een boom.
Te veel bokken
Geiten geven pas melk nadat ze een lammetje hebben gekregen. Het kan daarna lang duren voordat de geit stopt met melk geven. Natuurlijk geven alleen de vrouwtjes melk. Daarom zijn boeren blijer als er een vrouwtje wordt geboren. Aan bokken heeft een boer niet zoveel. Daarom worden jonge bokken vaak in een vrachtwagen naar Frankrijk of Spanje gestuurd. Daar worden ze gebruikt voor het vlees.
Wat schaft de pot?
Geiten zijn niet zo moeilijk als het om eten gaat. Ze vinden vooral lange grassen, bladeren en takken lekker. Maar als ze daar niet bij kunnen, kauwen ze ook gerust op je kleren of op velletjes papier. Voordat geiten iets opeten, raken ze het eerst aan met hun gevoelige lippen. Daarna proeven ze het. Als ze het lekker vinden, eten ze het op. Omdat geiten even op hun achterpoten kunnen staan, kunnen ze ook hogere plekjes bereiken.
Uche Uche
Net als mensen kunnen geiten ziek worden. Als ze ziek zijn kunnen ze koorts hebben, dan voelen ze heel warm aan. Ook zal de geit minder eten, hoesten, rustiger zijn of minder melk geven.
Een schone stal, goed eten en vers water zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat geiten niet ziek worden. Als een geit wel ziek wordt, kan de boer een dierenarts bellen. De dierenarts geeft de geiten dan een pilletje of prikje om weer beter te worden.
Q-koorts
Een aantal jaar geleden hadden veel geiten koorts, de zogenaamde Q-koorts. Ook veel mensen werden van die Q-koorts ziek. Om mensen en geiten hiertegen te beschermen worden nu alle geitjes ingeënt tegen Q-koorts.
De biologische geitenboerderij
Op de meeste boerderijen in Nederland worden geiten altijd binnen gehouden. Ze kunnen dus niet naar buiten om te spelen. Wel hebben ze binnen meestal een bed van stro.
Gelukkig zijn er voor geiten ook biologische boerderijen. Bij deze boerderijen moet de boer zich aan strenge regels houden. Deze regels zorgen ervoor dat geiten zich kunnen gedragen zoals ze dat graag willen.
Een biologische boerderij heeft veel voordelen voor de geiten. Ze krijgen meer ruimte dan op een normale boerderij. Hierdoor kunnen ze zich beter bewegen en dus lekker de benen strekken. Als ze moe zijn kunnen ze in de stal met stro liggen en lekker knabbelen. Overdag mogen de geiten de wei in. Daar kunnen ze lekker in de buitenlucht rondlopen en gras eten. Als een boer het echt leuk wil maken voor zijn geiten, kan hij ook klimtoestellen neerzetten. Dan is het een echte geitenspeeltuin!
Toch zijn er ook nadelen. Omdat ze altijd de wei in mogen, eten ze soms te veel gras. En dat is niet altijd goed voor een geit, daar kunnen ze diarree van krijgen. Ook kunnen de geiten sneller ziek worden, want in de wei kunnen beestjes zitten die niet goed zijn voor de geit, zoals luizen. Deze beestjes noem je parasieten. Biologische boeren moeten daarom extra goed opletten.
Voor mensen is het een nadeel dat de melk van een biologische geit iets duurder is. De boer geeft namelijk meer geld uit aan de wei, speeltjes en biologisch voer. Maar dan heeft de geit wel een beter leven!
Wat doet de Dierenbescherming voor geiten?
Niet alle geiten worden goed behandeld. De Dierenbescherming vangt verwaarloosde hobbygeiten op en zoekt voor hen een nieuw tehuis.
De Dierenbescherming
Er leven veel dieren in Nederland. Dieren in de natuur, zoals vogels en vissen, maar ook huisdieren. Daarnaast houden we dieren voor hun vlees, eieren of de melk.
Helaas gaat het niet altijd goed met de dieren. De Dierenbescherming is een organisatie die zich inzet voor alle dieren in Nederland die hulp nodig hebben. Hiervoor heeft de Dierenbescherming bijvoorbeeld dierenasielen en rijden onze dierenambulances het hele land rond. En onze inspecteurs houden dieren goed in de gaten. De Dierenbescherming vraagt ook aan de regering om strengere regels en wetten te maken om de dieren te beschermen, zoals wetten over proefdieren.
Weetjes
- Er is een verschil tussen het blaten van een schaap en een geit. Schapen zeggen ‘Beh’ en geiten zeggen ‘Meh.’
- Sommige geiten vinden het leuk om kunstjes te leren.
- Een geit heeft vier magen.
- De giraffe is verre familie van de geit. Ze horen allebei bij de groep herkauwers.
- Geiten hebben de snelst groeiende hoeven van alle hoefdieren.
- Een boer in Duitsland raakte tienduizend euro kwijt, omdat zijn geit het op had gegeten.
- Verschillende geitengezinnen hebben hun eigen accent.
Links
Hier vind je nog veel meer informatie voor je spreekbeurt:
Filmpjes
Je kunt tijdens je spreekbeurt ook een fragment van onderstaand geitenfilmpje aan je klasgenoten laten zien!