Een dierproef?
Een dierproef is een test op levende gewervelde (dieren met botten en wervels) dieren, die dit helemaal niet prettig vinden. De proef mag niet zomaar uitgevoerd worden, het moet een duidelijk doel hebben. Zo worden er bijvoorbeeld medicijnen getest op dieren
.
Klinkt dat nog erg ingewikkeld?
Gewervelde dieren zijn dieren met een ruggengraat, zoals zoogdieren, vissen en reptielen.
Ongewervelde dieren hebben geen ruggengraat, zoals insecten, inktvissen en wormen. Proefdieren hebben niet alleen pijn, maar ook stress, angst en ziektes. Gemiddeld worden er de laatste jaren rond de 528.000 proefdieren per jaar ‘gebruikt’.
De geschiedenis
Dierproeven worden al jarenlang gedaan. De eerste dierproef waar iets over geschreven is, was in 1628. In die tijd werden dierproeven vooral gedaan om te kijken wat er allemaal in een dierenlichaam zit. Vroeger dacht men dat dieren geen pijn konden voelen, daarom werden er voor dieren geen pijnstillers en verdovingen gebruikt. Voor de dieren was dit natuurlijk verschrikkelijk, ze voelen namelijk wel pijn. Gelukkig moet er tegenwoordig voor gezorgd worden dat proefdieren zo min mogelijk pijn hebben. Ze krijgen daarom verdovingen en pijnstillers. Sinds 1978 moeten alle dierproeven geregistreerd worden. Zo is er een lijst met alle dierproeven die in Nederland zijn gedaan. Dit is erg handig, want de overheid kan nu controleren of er goed gezorgd wordt voor de proefdieren.
Soorten dierproeven
Er zijn veel verschillende soorten dierproeven. De meeste dierproeven hebben hetzelfde doel. Een doel kan bijvoorbeeld zijn: ‘een medicijn vinden tegen kanker.’ De meest voorkomende doelen zijn:
- Wetenschappelijk onderzoek: Hierbij willen de onderzoekers nieuwe informatie verzamelen, bijvoorbeeld ‘Hoe ontstaat kanker?’ Dit onderzoek vindt meestal plaats bij een universiteit of laboratorium.
- Medisch onderzoek: Dit zijn dierproeven die kunnen helpen bij de gezondheid van mensen en dieren. Zo worden medicijnen en vaccinaties eerst getest op dieren voordat mensen ze krijgen. Jij hebt vast wel eens hoofdpijn of koorts, neem je dan een paracetamol? Dit tabletje is een medicijn dat eerst getest is op dieren, om te kijken of producten giftig zijn. Een heel ander voorbeeld: jullie hebben vast een fles chloor of bleekmiddel in huis om het toilet schoon te maken. Als chloor op je huid komt, dan gaat dit erg branden. Dit weten we door dierproeven.
- Onderwijs: Dokters en dierenartsen moeten veel oefenen voordat ze in een ziekenhuis mogen werken. Ze oefenen tijdens hun studie op dieren. Zo leren ze hechten, bloedprikken, pootjes verbinden en nog veel meer.
- Cosmetica: Veel mensen gebruiken make-up. Om te zien wat er gebeurt als bijvoorbeeld mascara in je oog komt, wordt dit eerst uitgetest op dieren. Gelukkig is het sinds 11 maart 2013 verboden om in Europa cosmetica te verkopen die op dieren is getest!
Waarom dierproeven?
In de wet staat dat producten getest moeten worden voordat ze verkocht mogen worden in de winkel. De reacties die dieren krijgen op het product, zijn bijna hetzelfde als bij mensen. Deze producten kunnen medicijnen zijn, maar ook vaccinaties, verf en schoonmaakmiddelen.
De proefdieren
De meest gebruikte proefdieren zijn muizen, ratten, kippen en vissen. Maar ook apen, paarden, honden en konijnen worden gebruikt voor proeven.
Waar komen proefdieren vandaan?
Proefdieren worden speciaal gefokt voor ze naar een proefdierlaboratorium gaan. De dieren die gefokt worden, lijken allemaal op elkaar. Bijvoorbeeld alleen maar witte muizen. Deze gefokte dieren hebben allemaal hetzelfde leven gehad: dezelfde soort kooi, voer, verzorging en transport. Zo kunnen de uitkomsten van de proeven goed met elkaar vergeleken worden. De dieren die gefokt worden, kunnen niet allemaal gebruikt worden voor dierproeven. Voor bepaalde proeven zijn er alleen vrouwtjesdieren nodig, de mannetjes worden dan niet gebruikt. De dieren die niet gebruikt worden, zijn ‘over’ en worden gedood. Dat zijn per jaar meestal meer dan 500.000 dieren.
Nog een dierproefvoorbeeld
Kauw jij weleens op een pen? Voordat pennen verkocht mogen worden in de winkel, moet eerst gekeken worden of er niets giftig is. Want als jij op een pen kauwt, dan komen er weleens stukjes los die je kan inslikken. Deze stukjes kunnen wel eens giftig zijn! Pennen mogen niet verkocht worden als ze giftige stofjes bevatten. Daarom moet het eerst getest worden, hier worden dieren voor gebruikt.
Verzorging van proefdieren
De overheid heeft speciale regels gemaakt over de verzorging van proefdieren, deze staan in de Wet op de Dierproeven. Hierin staat hoe er voor proefdieren gezorgd moet worden en hoe groot de kooien moeten zijn. De meeste proefdieren worden gehouden in plastic kooien, die goed schoon te maken zijn. Er zijn speciale kooien voor ratten en muizen, die hebben een ijzeren rooster bovenop. Ook is het beter voor de dieren als ze speelgoed in hun kooi hebben. Zo krijgen muizen en ratten vaak een plastic tunnel om doorheen te rennen en zich in te verstoppen. Andere dieren worden beziggehouden met eten. Het eten wordt bijvoorbeeld verstopt in een doos of voederbal.
Na de dierproef
Als de dierproef klaar is, worden de meeste proefdieren gedood. Sommige dieren zijn al overleden door de proef zelf. De proefdieren worden gedood om te kijken wat de proef heeft gedaan met het lichaam van het dier.
Heel weinig proefdieren worden opnieuw gebruikt. Bij een tweede proef met hetzelfde proefdier weet je nooit of iets komt door proef 1 of door proef 2.
Sommige dieren hebben geluk en mogen blijven leven na de dierproef. Zo wonen in Safaripark Beekse Bergen chimpansees die uit een proefdierlaboratorium komen. Deze apen wonen gezellig in een familiegroep en kunnen lekker buiten spelen. Af en toe mogen honden en katten ook blijven leven na de dierproef. Er wordt dan een baasje gezocht voor deze ex-proefdieren en dan mogen ze lekker huisdier zijn. Helaas komt dit maar weinig voor.
Alternatieven
Voor veel dierproeven zijn er alternatieven. Dit zijn proeven waarbij geen dieren nodig zijn. Zo kun je een giftigheidstest doen op een stukje kunsthuid. Je kunt ook computers en robots gebruiken in plaats van dieren. Maar dit mag alleen als een alternatieve proef net zo betrouwbaar is als een dierproef. Er moet bijvoorbeeld eerst bekeken worden of kunsthuid net zo reageert als echte huid. Mensen die arts of dierendokter willen worden, moeten veel oefenen voordat ze goed kunnen opereren. Dat oefenen wordt gedaan op proefdieren. Er is nu een speciale rat gemaakt van plastic. Op deze kunstrat kan geoefend worden met hechten, opereren en bloed prikken.
Wetten
Sinds 1977 is er een speciale wet: de Wet op de Dierproeven. Hierin staat dat je alleen een dierproef mag doen als je een vergunning hebt. In deze wet staat ook dat je geen dierproef mag gebruiken als er een goed alternatief is en dat je geen wilde dieren of huisdieren mag gebruiken.
De Dierenbescherming
De Dierenbescherming wil graag dat er proeven zonder dieren worden gedaan. De Dierenbescherming denkt mee met onderzoekers, proefdierdeskundigen en de overheid om alternatieven te ontwikkelen. Ook houdt de Dierenbescherming besprekingen met de overheid om wetten aan te passen, zodat proefdieren een beter leven hebben. De Dierenbescherming is vooral tegen het gebruik van proefdieren waarbij het écht onzin is dieren te gebruiken, zoals veiligheidstesten en kwaliteitscontroles van bijvoorbeeld autozitjes en -gordels. Er wordt hard aan gewerkt om alternatieve proeven te ontwikkelen voor deze testen. Hopelijk hoeven we in de toekomst helemaal geen proefdieren meer te gebruiken!
Jij kunt ook helpen!
Vraag aan je ouders of ze alleen producten willen kopen die niet getest zijn op dieren. Diervriendelijke merken zijn bijvoorbeeld: Lush, Ecover, Kneipp, Rituals en de Tuinen. Ook de huismerken van Etos, Kruidvat, Trekpleister en Hema zijn diervriendelijk.
Haal geld op voor de Dierenbescherming, zodat er alternatieven ontwikkeld kunnen worden. Organiseer een sponsorloop, collecteer in de buurt of maak een speciale Dierenambulance spaarpot!
Extra informatie
Hier kun je nog wat extra informatie vinden: