Van oorsprong zijn kippen bosdieren die in kleine groepen leven. De voorouder van de kip, de bankivahoen, legt 12 eieren per jaar. Belangrijke gedragingen van kippen zijn het nemen van stofbaden om hun verenkleed in goede conditie te houden en scharrelen, waarbij ze op de grond zoeken naar voedsel. Deze gedragingen zijn zo belangrijk, dat kippen dit zelfs vertonen in gazen kooien, waar het geen zin heeft, omdat er geen strooisel ligt.
De leghenhouderij
Na domesticatie heeft de mens de kip verschillende richtingen op gefokt. Moderne leghennen leggen ruim 300 eieren per jaar. Na 1,5 tot 2 jaar daalt de productie en worden de hennen geslacht. Normaal gesproken zou een kip 7 tot 9 jaar worden.
In 2017 werden in Nederland 46,4 miljoen leghennen gehouden. Pluimveehouders moeten voldoen aan de maatregelen in het Besluit houders van dieren. Naast de algemene bepalingen zijn er ook specifieke bepalingen per huisvestingssysteem waar de pluimveehouderij aan moet voldoen.
Verrijkte kooi
Verrijkte kooien zijn de opvolger van de legbatterij en zijn alleen toegestaan als deze al voor 2008 zijn gebouwd. Hier hebben de hennen 750 cm2 per dier tot hun beschikking. Verder zijn een zitstok, een legnest en een scharrelmat aanwezig. Omdat ook in de verrijkte kooi nog veel welzijnsproblemen voorkomen, heeft de Nederlandse overheid besloten vanaf 2021 ook dit systeem te verbieden. De minimumnorm wordt dan de koloniekooi.
Kooien na 2020: koloniehuisvesting
Koloniekooien (ook wel klein-volière genoemd) bieden tenminste 800-900 cm2 per dier en een minimale totale oppervlakte van 2.500 cm2. Hoe verrijkt de kooien ook zijn, dit blijft een systeem waarin de dieren geen goed welzijn hebben. Ze zitten in een kleine ruimte met maar weinig mogelijkheden om hun natuurlijk gedrag te tonen.
Scharrelstal
In een scharrelstal lopen de hennen in grote groepen los in een stal. De meeste stallen hebben een volièresysteem dat bestaat uit meerdere verdiepingen met legnesten, zitstokken en voer- en watervoorzieningen. Ook moet er strooisel aanwezig zijn. In een scharrelstal hebben de dieren meer mogelijkheden om te scharrelen en om een stofbad te nemen dan in kooihuisvesting. De dieren zitten nog steeds met veel dieren in een kleine ruimte en zien vaak weinig tot geen daglicht.
Vrije uitloop
Een vrije uitloop gaat nog een stapje verder dan de scharrelstal en geeft de kippen de mogelijkheid om naar buiten te gaan. De natuurlijke omstandigheden stimuleren natuurlijk gedrag zoals scharrelen en het nemen van stofbaden. Belangrijk is dat de uitloop beschutting biedt in de vorm van bomen en/of schuildakjes, zodat de hennen kunnen schuilen tegen felle zon en roofvogels. Om voorbereid te zijn op slecht weer of situaties waarin de dieren binnen moeten worden gehouden, moeten alle vrije-uitloopstallen ook beschikken over een overdekte uitloop.
Biologisch
Biologisch gehouden kippen zitten in vrije-uitloopsystemen. Ook moet hun voer van biologische afkomst zijn en mogen ze niet vaker dan één keer behandeld worden met bijvoorbeeld antibiotica. Daarnaast hebben ze meer ruimte in de stal. In totaal mag een stalcompartiment maximaal 3.000 leghennen bevatten. Tot slot hebben ze meer ruimte op de zitstokken per hen.
Welzijnsproblemen
De belangrijkste problemen in de leghennenhouderij op gebied van dierenwelzijn komen door grote aantallen dieren in een kleine ruimte en te weinig ruimte per dier. Daarnaast is het gebrek aan verrijking en de mogelijkheid om natuurlijk gedrag te vertonen een bron van problemen en is er te weinig daglicht in de stallen.
Verenpikken
Verenpikken is het uittrekken van veren bij andere kippen, wat kan leiden tot wonden. Pikkerij is een erg lastig gedragsprobleem dat grote welzijnsproblemen veroorzaakt en dat veel verschillende aanleidingen kan hebben. Hierdoor is het moeilijk om dit gedrag volledig te laten verdwijnen.
Licht
Voor kippen is zicht belangrijk, licht heeft daarom een grote invloed op dierenwelzijn. In de wet wordt nu 20 lux (eenheid van lichtintensiteit) voorgeschreven. Dit is niet genoeg voor de kip om zich goed te kunnen oriënteren. Daglicht kan een positieve invloed op het verenkleed hebben. Behalve licht, is voor een goede nachtrust een donkere periode ook belangrijk.
Botbreuken
Zowel bij hennen in kooien als in scharrel- en uitloopsystemen komen vaak pijnlijke afwijkingen aan het borstbeen voor, zoals vervormingen en breuken. Deze afwijkingen hebben waarschijnlijk verschillende oorzaken. Om borstbeenvervormingen en –breuken te voorkomen is het belangrijk om goed voer te geven, de stal veilig in te richten, zorgen dat de kippen niet schrikachtig zijn en robuuste hennen te houden die sterke botten hebben.
Transport
Als hennen minder eieren gaan leggen, eindigen ze in het slachthuis. Bij het vangen lopen ze vaak breuken en verwondingen op, omdat dit snel en ruw gebeurt. Omdat ze weinig vlees op hun botten hebben, leveren ze nog maar weinig op. Daarom worden hennen vaak geslacht in landen zoals Polen, waar het slachten minder duur is. Dit betekent dat ze een lang transport moeten ondergaan waarbij ze dicht op elkaar zitten zonder water en voer.
Factsheet Leghennen
Wil je meer lezen over dit onderwerp? Lees hier onze Factsheet Leghennen..
