Schaapjes tellen
Volop bestaansrecht
Het is bijna november. Bomen verliezen hun bladeren, het duinlandschap biedt in de optrekkende ochtendmist een welhaast mystieke aanblik. In de verte loopt Bart van Ekkendonk met zijn kudde. Tweeduizend jaar geleden waren ze er al, anno 2018 is er nog volop bestaansrecht voor schaapherders zoals Bart. Hij rolde bij toeval in het vak. “Ik werkte op kantoor, was ambtenaar, en had collega’s die altijd liepen te klagen,” vertelt hij. “Toch bleven ze, omdat dat de makkelijkste keuze was. Ik wilde zo niet leven, en later spijt krijgen van kansen die ik nooit had gegrepen. Al leek me een leven als schaapherder op dat moment nog geen reële optie.” Toch zegde Bart zijn baan op en toen hij een opdracht in de Loonse en Drunense Duinen kreeg aangeboden, waagde hij de gok en schafte 350 schapen aan. Inmiddels zijn dat er 1200, verdeeld over vier kuddes, waarmee Bart natuurterreinen voor onder meer Staatsbosbeheer en het Brabants Landschap onderhoudt.
Belangrijke drijfveer
“Buiten bezig zijn, in de natuur, met de dieren, dat blijft bijzonder,” zegt Bart. “Maar ook het feit dat we zichtbare resultaten behalen, een landschap daadwerkelijk veranderen, is voor mij een voorname drijfveer.” Neem de Loonse en Drunense Duinen in Noord-Brabant, een uniek gebied, bekend om de stuifzanden. Als je daar niets aan doet, groeit het dicht tot een uitgestrekt bos. Bart: “Dat kan mooi zijn, maar rondom de heiden en stuifzanden leven nu insecten, hagedissen en vogels die zullen verdwijnen als het gebied verandert.” De kudde van Bart graast nu de jonge boompjes weg om dat tegen te gaan. “We creëren en behouden op deze manier een structuurrijke hei. De schapen helpen ook de negatieve invloeden van de mens terug te dringen. Door bijvoorbeeld de uitstoot van uitlaatgassen groeien de grassen veel te hard, de schapen houden die groei in toom.”
Denken als een schaap
“Ik heb leren denken als een schaap,” lacht Bart, terwijl hij zijn kudde gadeslaat. “Als je schapen vijf keer de grens hebt aangegeven, een pad waar ze niet overheen mogen bijvoorbeeld, dan geven ze zich over, en gaan ze rustig grazen. Je moet volharden in wat je van ze vraagt. Geef je het na de eerste waarschuwing al op, dan heb je het nakijken en doen ze lekker wat ze zelf willen.”
Honden zijn onmisbaar
Voor een schaapherder zijn honden onmisbaar om de kudde in bedwang te houden. Roy en Jop vergezellen Bart elke dag. “Jop is zelfs de reden dat ik dit werk ben gaan doen,” vertelt hij. “Bij het gezin waar Jop woonde kon hij niet blijven. Bordercollies hebben veel mentale uitdaging nodig. Als ze die niet krijgen, gaan ze zelf vermaak zoeken en meestal zijn dat dingen die wij mensen niet leuk vinden.” Bart ging met Jop op een cursus schapen drijven, zijn eerste kennismaking met het vak. Volgens hem is Jop sindsdien een heel gehoorzame, trouwe hond en ongelooflijk goed in wat hij doet. “Hij wil niets liever dan werken, commando’s krijgen en de schapen nauwlettend in de gaten houden. De meeste honden houden dit tot hun tiende jaar vol, Jop is al twaalf, maar nog lang niet klaar.”
Mooi samenspel
Zeker in het begin is het spannend als je met een grote kudde op pad gaat en de weg moet oversteken, tussen het verkeer door. Maar ook dat leer je vanzelf. Wij kennen het gebied, de schapen ook. Na al die tijd zijn we volledig op elkaar ingespeeld. We zijn een drie-eenheid, de kudde, de honden en ik. Dat samenspel blijft heel mooi.”