Sterrenkip verovert supermarktschap
Recent kondigden vier grote supermarktketens aan dat ze vanaf 2023 alleen nog maar kip met het Beter Leven keurmerk met 1 ster verkopen. Albert Heijn was de eerste, daarna volgden al snel Lidl, Jumbo en Plus met dit geweldige nieuws. Dit betekent een enorme kentering in de markt en een grote verbetering van het welzijn van vele tientallen miljoenen vleeskuikens. Veertien jaar geleden werd het Beter Leven keurmerk voor het eerst geïntroduceerd bij vier supermarktketens. Hoe zijn we in de afgelopen veertien jaar zo ver gekomen? Een terugblik.
Door: Marijke de Jong Programmamanager Beter Leven keurmerk
Het ontstaan van het Beter Leven keurmerk
In 1999 signaleerde de commissie Alders in het rapport ‘Heroriëntatie pluimveehouderij’ veel dierenwelzijnsproblemen bij vleeskuikens. Als gevolg van eenzijdige selectie in de fokkerij op een snelle groei was er veel dierenleed, zoals vleeskuikens die letterlijk dood neervielen, chronische pijn en de ouderdieren van de vleeskuikens leden continu honger doordat ze beperkt gevoerd werden. Naar aanleiding van dit rapport werd er onderzoek gedaan om een langzamer groeiend vleeskuikenras te vinden, een passend huisvestingssysteem te ontwikkelen en de haalbaarheid van een diervriendelijker concept in de markt te onderzoeken. De Dierenbescherming werkte in dit project samen met de Wageningen University & Research (WUR), bedrijven en twee supermarkten. Het nieuwe diervriendelijkere marktconcept werd gepositioneerd tussen gangbaar en biologisch, met de naam ‘Volwaard’ kip.
Om op te vallen tussen alle gangbare kip, moest de verpakking eruit springen en moest de herkomst van de kip betrouwbaar zijn. Er waren geen geschikte dierenwelzijnskeurmerken voorhanden en daarom ontwikkelde de Dierenbescherming zelf een keurmerklogo. Dit werd het Beter Leven keurmerk, dat begin 2007 in vier supermarkten werd geïntroduceerd. Zowel binnen als buiten de Dierenbescherming was bij de achterban niet iedereen het hiermee eens. Men vond dat de Dierenbescherming geen eigen logo op vlees moest plakken. Maar, rekening houdend met het gegeven dat de meeste consumenten (97%) wel vlees eten, vond de Dierenbescherming het belangrijk om ook voor de grote groep dieren die in het onderste segment werd gehouden, een beter welzijn te garanderen, ook al was het nog niet van het hoogste niveau. Op deze manier was een beter dierenwelzijn haalbaar voor meer boeren en consumenten.
Ontwikkelingen vleeskuikens door de jaren heen
Vanaf 2008 werd het Beter Leven keurmerk uitgebreid met andere diersoorten waaronder varkens en leghennen. Supermarkten en ketenpartijen namen steeds meer vlees en eieren (en later zuivel) met het Beter Leven keurmerk op in het assortiment en steeds meer consumenten kochten het. De criteria van het keurmerk werden gecontroleerd door onafhankelijke Certificerende Instanties.
Het aantal vleeskuikens met het Beter Leven keurmerk in de supermarkten nam jaarlijks toe (zie figuur 1). Vanaf 2012 nam de maatschappelijke discussie over de dieronvriendelijke plofkippen steeds meer toe. Er werd een langjarige campagne tegen plofkippen gestart door Wakker Dier en er was veel aandacht voor het onderwerp in de politiek en de media. Voor supermarkten bood het Beter Leven keurmerk een goed handelingsperspectief om de kritiek op de plofkip te temperen.
De maatschappelijke kritiek op de aanwezigheid van plofkippen in de supermarkten hield echter aan. Daarom besloten supermarkten de plofkippen te vervangen door langzamer groeiende rassen. De tussenkippen voldeden echter geen van allen aan de eisen van de Beter Leven keurmerk 1 ster, waarbij de kippen meer ruimte hebben en in een overdekte uitloop naar buiten kunnen.
Vanaf 2017 stagneerde de groei van Beter Leven kip. Een drempel voor een snellere groei van de Beter Leven kip in de supermarkten bleek vooral de prijs. Consumenten bleken weinig bereid de duurdere Beter Leven kip te kopen, waardoor supermarkten zowel de eigen huismerkkip als de Beter Leven kip bleven aanbieden.
Kentering
In april 2021 kondigden kort na elkaar vier supermarktketens aan dat ze vanaf 2023 alleen nog maar 1 ster Beter Leven kip gaan verkopen. Dit betekent een doorbraak voor veel vleeskuikens in Nederland en het is uniek voor de hele wereld dat de grootste supermarkten het meest dieronvriendelijke vlees uit de schappen halen en kiezen voor het Beter Leven keurmerk.
Ik ben superblij en trots dat de Dierenbescherming dit samen met de supermarkten, de boeren en de bedrijven in de Beter Leven keurmerk ketens heeft weten te bereiken. Nu wordt het tijd dat andere bedrijven dit voorbeeld volgen. In de foodservice, horeca en in de levensmiddelenindustrie is nog veel te verbeteren qua dierenwelzijn. Wie volgt?