Verslag Paardenmarkt Etten-Leur

Dit jaar werd in Etten-Leur voor de 27ste keer de Leurse Havenfeesten georganiseerd. Tijdens het pinksterweekend worden er tal van festiviteiten georganiseerd. De paardenmarkt geldt als één van de publiekstrekkers en vond afgelopen zaterdag 14 mei plaats

Verslag Paardenmarkt Etten-Leur

Het was een vrij mooie dag. Half bewolkt, een frisse wind en in het begin van de dag zon. Aan het eind van de dag vielen enkele regenbuien. De paardenmarkt had officieel om 13:00 uur moeten beginnen, maar tussen 11:00 uur en 11:30 uur waren de eerste paarden al aanwezig. De markt zou officieel om 17:00 uur eindigen. Wij hebben helaas niet kunnen vaststellen of dit daadwerkelijk is gebeurd, omdat de sfeer op de paardenmarkt vijandig werd richting onze medewerkers. Toen bleek dat de marktmeester allesbehalve de-escalerend handelde, is besloten om rond 14:30 uur vanuit het oogpunt van veiligheid de markt te verlaten.


Dit jaar zijn er ongeveer tachtig paarden aangevoerd. Dit is een lichte daling ten opzichte van voorgaande jaren, toen er rond de honderd paarden werden aangevoerd. Behalve de paarden kwamen we ook twee ezels en twee konijnen tegen. De paarden stonden grotendeels op kort gemaaide grasstrook aan de Leurse Dijk. Aan de ene zijde van de grasstrook lag een fietspad. Een aanzienlijk aantal paarden stonden met de achterpoten op dit fietspad. Aan de andere zijde van het fietspad was een 1,5 meter brede grasstrook. Deze grasstrook liep vrij stijl af het water in. Op deze grasstrook werden 15 tot 20 paarden gehouden. De paardenmarkt grensde verder aan de grote feesttent, een draaimolen en aan de overkant van het water (30 meter hemelsbreed) werden demonstraties door brandweer en politie (met honden) gegeven.

Methode van beoordeling paardenmarkt

De Dierenbescherming was dit jaar aanwezig met vier medewerkers. In tweetallen, noodzakelijk in verband met veiligheid, is de paardenmarkt beoordeeld op basis van de relevante wetgeving ten aanzien van dierenwelzijn en dierenmarkten én op basis van het Protocol Welzijn Paardenmarkten, waar de organisatie van deze paardenmarkt zich overigens niet aan verbonden heeft. Door middel van beeldmateriaal (foto en video) is geprobeerd om alle onderdelen zo goed mogelijk in beeld te brengen, zodat iedereen voor zichzelf kan beoordelen in hoeverre het wel of niet door de beugel kan.

Handel of attractie? Dat is een retorische vraag die wij onszelf stellen na het aanschouwen van de paardenmarkt van Etten-Leur. Er is geen handel waargenomen in de uren waar er toch het meeste handel had moeten plaatsvinden. Nee, de gehele paardenmarkt heeft maar één doel en dat is om meer publiek te trekken voor de Havenfeesten. Het feit dat alle paardeneigenaren betaald krijgen om hun paarden op de markt te zetten is eigenlijk alleszeggend.


Toegangscontrole

Er waren twee Belgische dierenartsen aanwezig. Zij waren beiden niet op de hoogte van de Nederlandse wet- en regelgeving en zijn niet geïnstrueerd om een toegangscontrole uit te voeren. Zij waren enkel ingehuurd om gewonde paarden te verzorgen. Er heeft géén toegangscontrole plaatsgevonden op besmettelijke ziekten, zoals Droes. Indien men dit wel zou willen doen, dan was de locatie absoluut ontoereikend.

Voeding en drinkwater

Géén enkel paard had de beschikking over drinkwater. Er was geen aanvullend ruwvoer aanwezig. De paarden konden enkel grazen van het kort gemaaide gras dat binnen hun korte bereik aanwezig was. Veel paarden schraapten, door de stress, echter ook dit stukje gras al snel kaal.

Onnodige onrust

Ondanks dat de marktorganisatie goede pogingen heeft gedaan om onnodig geluid te voorkomen, waren er enkele zorgwekkende situaties. Allereerst de ligging van het fietspad dwars door de paardenmarkt heen. Er zijn tientallen brommers en scooters vlak langs de paarden gereden. Dit zorgde voor veel stress en onrust. De brandweerdemonstratie was luidruchtig, maar de demonstratie met politiehonden spande toch echt de kroon met hun geweerschoten. Uiteraard zorgde het mensengedruis ook voor de nodige onrust. Met name de onverwachte aanrakingen en de vele honden vielen ons op.

Geen kennis van wet- en regelgeving

Het is zeer opvallend te noemen dat niemand van de marktorganisatie of de aanwezige dierenartsen kennis had van de wet- en regelgeving. De verbazing in de ogen van de marktmeester en zijn compagnons, toen er werd gesteld dat een medische toegangscontrole verplicht is en een zogend veulen niet op de markt mag, is wellicht exemplarisch te noemen in de gehele discussie rondom paardenmarkten.

Houding van de marktmeester

Er valt een extra kritische noot te plaatsen bij de marktmeester. Bij onze tweede melding over het zogende veulen op de markt wilde hij alsnog niet ingrijpen. Pas nadat wij stelden dat dit weigeren tot handelen (uiteraard) in ons verslag zou komen te staan, kwam hij in actie. Even later, toen de situatie langzaam aan steeds grimmiger werd, besloot de marktmeester partij te kiezen voor de paardenhandelaren. Hij sprak één van onze medewerkers aan met de vraag of er inmiddels nog niet genoeg foto’s gemaakt waren. De toon en houding tijdens, maar ook na afloop van het gesprek waren alles behalve de-escalerend te noemen. Wij voelden ons toen genoodzaakt om de markt vroegtijdig te verlaten, omdat we ons niet meer veilig voelden.

Wetgeving & Protocol

De paardenmarkt schiet ernstig tekort in diverse artikelen van de wet- en regelgeving. Met name de medische toegangscontrole en het voorzien van drinkwater springen in het oog. Echter de ontbrekende kennis van de wet- en regelgeving bij de gehele organisatie is zeer verontrustend te noemen. En dat terwijl dit toch niet de eerste keer is dat ze een paardenmarkt organiseren.

Algehele conclusie

De paardenmarkt in Etten-Leur is een attractie. En voor deze attractie krijgen de paardeneigenaren betaald, maar betalen de paarden de rekening in de vorm van veel stress. De gehele markt heeft niets met handel te maken en de organisatie heeft blijk gegeven van ontbrekende kennis en kunde. Hierdoor is ons vertrouwen op verbetering van het paardenwelzijn op de paardenmarkt tot beneden het vriespunt gedaald. Er is geen legitieme reden om de aantasting van het paardenwelzijn te verantwoorden. Sterker nog, er zijn waarschijnlijk andere attracties te bedenken die voor veel partijen veel beter werken. Denk bijvoorbeeld aan een optreden van Douwe Bob. Dit trekt veel meer mensen en ook de paarden zullen er niet rouwig om zijn. Uiteraard kost hij geld, maar het geld dat de paardenmarkt kost is bij hem voor iedereen (behalve de paardenhandelaren en de marktmeester) beter besteed.

  • Beoordeling volgens protocol welzijn paardenmarkten

    Hieronder volgt een overzicht van de afspraken gemaakt in het Protocol Welzijn Paardenmarkten. Daarbij lees je per afspraak hoe we de Paardenmarkt Etten-Leur hierop beoordeeld hebben.

    1. Er is een controle bij de aanvoer van elk paard door een dierenarts. Paarden met verwondingen, tekenen van verwaarlozing en/of mogelijk infectieuze ziekten worden niet toegelaten;

    Er heeft totaal géén controle plaats gevonden door de dierenartsen. Zij hebben dit zelf beaamd en ook gedurende onze aanwezigheid is er geen activiteit van de dierenartsen waargenomen.


    2. Paarden die een gecoupeerde staart hebben worden niet toegelaten, met uitzondering van paarden die zijn gecoupeerd vóór 1/9/2001;

    Er zijn geen paarden bij de ingangscontrole aangeboden met een gecoupeerde staart.

    3. Er is beschikking over voldoende vers drinkwater en de paarden moeten de gelegenheid hebben te drinken;

    Wij hebben geen drinkwatervoorziening kunnen vinden. De marktorganisatie beweerde dat deze er wel was. In ieder geval had géén enkel paard de beschikking over drinkwater, behalve de Shetlander en het veulen die 200 meter van de markt af stonden.


    4. Alle paarden hebben de beschikking over ruwvoer van goede kwaliteit en de paarden moeten regelmatig de gelegenheid hebben te eten;

    Er was geen ruwvoer aanwezig. Enkel het kort gemaaide gras waar ze op stonden. Vanwege het korte aanbinden was er slechts een klein gedeelte van het gras daadwerkelijk binnen hun bereik. Diverse paarden hebben vanwege de stress ook dit kleine beetje gras al snel weg/kapot weten te schrapen. Op het oog zag het er groen uit, maar wie goed keek zag dat de paarden slechts een klein gedeelte van het gras konden bereiken.

    5. De paarden staan op een geschikte, niet gladde ondergrond;

    De meeste paarden stonden op een geschikte ondergrond, namelijk gras. Toch waren er zo'n twintig paarden die noodgedwongen met de achterste benen op het fietspad stonden.

    6. De paarden en pony’s dienen op een, voor het dier, veilige manier aangebonden te zijn. De paarden mogen niet langer dan acht uur achter elkaar aangebonden staan. Om beweging mogelijk te maken dient een uitloopmogelijkheid in de nabijheid van de paardenmarkt aanwezig te zijn (b.v. monsterbaan);

    Het aanbinden van de paarden was niet veilig te noemen. Dit had vooral te maken met het algemene aanbindtouw dat te laag en te slap gespannen was. Veel paarden waren echter ook verkeerd aangebonden. Verder was er geen monsterbaan aanwezig. Het monsteren moest dus op een drukke straat (mensen en auto’s) gebeuren. Er liepen in deze straat voortdurend bezoekers van de markt, zoals ouders met kinderen in kinderwagens of op fietsjes.


    7. De afstand tussen publiek en paarden moet zodanig zijn dat ongelukken voorkomen worden;

    Er was niets dat het publiek op de nodige afstand hield. Het fietspad zorgde zelfs voor extra onveilige situaties, doordat de bezoekers dit als wandelpad gebruikten. Fietsers, brommers en scooters moesten daarom hun bel of claxon gebruiken en gingen zelfs een stuk over het gras om er langs te kunnen. En dit allemaal op nog geen halve meter van de paarden vandaan.


    8. Onnodige onrust (door bv. lawaai van kermisattracties) voor de dieren die tot vluchtgedrag kan leiden dient te worden vermeden;

    Er was weinig overlast van muziek. De draaimolen die op vijf meter afstand van de markt stond draaide wel, maar zorgde in ieder geval niet voor geluidsoverlast. Ook de algemene feesttent werd niet als storend ervaren. Er was aan de overkant van het water, 30 meter hemelsbreed, echter wel onnodige onrust. Aan het begin van de markt vonden er demonstraties plaats van de brandweer. Met luidde sirenes werd er dan heen en weer gereden. Er werden daar ook demonstraties met politiehonden gehouden. Daarbij werd er zelf geschoten. Dit laatste hebben wij helaas niet op beeld gekregen, maar heeft in totaal drie maal (drie maal meerdere schoten) plaats gevonden.


    9. Op een centrale plaats op de markt is voorlichting beschikbaar over het houden van paarden;

    Er was geen voorlichting beschikbaar.

    10. Het aanbieden van een dier als prijs, direct of indirect, via een verloting o.i.d is niet toegestaan;

    Er zijn geen dieren aangeboden als prijs.

    11. Dieren die op welke wijze dan ook een gevaar vormen voor zich zelf, andere paarden of bezoekers moeten van de markt worden verwijderd of apart worden gezet.

    Er zijn geen dieren van de markt gehaald, terwijl er meerdere zeer onrustige dieren op de markt stonden. Er waren wel een aantal handelaren die hun paard verplaatsten n.a.v. de onrust. Er was zelfs een handelaar die zijn paarden niet tussen de andere paarden wilde plaatsen, omdat zijn paarden anders voortdurend getrapt zouden worden. Hij bond ze daarom maar vast aan zijn paardentrailer die op de straat stond. Een straat waar er actief doorgaand verkeer was.

  • Beoordeling volgens regelgeving

    Hieronder volgt een overzicht van op markten van toepassing zijnde regelgeving, zoals het Ministerie van Economische Zaken heeft aangegeven. Het betreft de Wet Dieren (WD), het Besluit houders van dieren (Bhvd) en de Transportverordening (Tv). Daarbij lees je per artikel hoe we de Paardenmarkt Etten-Leur hierop beoordeeld hebben.

    1. Art. 2.1 (WD) Dierenmishandeling: Het is verboden zonder redelijk doel of met overschrijding van zodanig doel toelaatbaar is, bij een dier pijn of letsel te veroorzaken dan wel de gezondheid of het welzijn van het dier te benadelen.

    Wij hebben de aanvoer en afvoer van paarden grotendeels gemist. Veel paarden waren voor de officiële starttijd al op de markt gebracht. Het is juist tijdens het laden en lossen dat er duidelijk herkenbare dierenmishandeling plaatsvindt. Wij hebben niet gezien dat er paarden zijn geslagen, geschopt of aan de staart opgetild. Wij hebben wel waargenomen dat er veel onnodige onrust was bij de paarden en daarmee het welzijn van de dieren werd aangetast.


    2. Art 2.8 1^ lid onder a (WD) en art 2.16 derde en vierde lid (WD): Het is verboden lichamelijke ingrepen te verrichten en met dieren waarbij een verboden ingreep is uitgevoerd deel te nemen of toe te laten aan een tentoonstelling of keuring.

    Er zijn geen paarden gezien met herkenbaar verboden ingrepen, zoals een gecoupeerde staart.

    3. Artikel 1.3. eerste lid (Bhvd): Het is verboden om jezelf van een dier te ontdoen, een dier te schoppen of zodanig te slaan dat dit letsel ten gevolge heeft.

    Zoals vermeld bij onderdeel 1 zijn deze handelingen niet waargenomen. Dit gedrag wordt echter vaak aan het begin en het eind van de markt waargenomen. Vanwege eerder genoemde omstandigheden hebben wij dit niet kunnen observeren.

    4. Art 1.6 eerste lid (Bhvd): De bewegingsvrijheid van een dier wordt niet op zodanige wijze beperkt dat het dier daardoor onnodig lijden of letsel wordt toegebracht.

    Er zijn meerdere paarden gezien die te kort of niet veilig genoeg waren aangebonden. Het ging vooral om het gebruik van verkeerd (te dun) aanbindtouw en een te laag en te slap hangend touw dat bedoeld is om het aanbindtouw aan vast te knopen.


    5. Art 1.6 tweede lid (Bhvd): Een dier wordt voldoende ruimte gelaten voor zijn fysiologische en ethologische behoeften.

    Dit onderdeel is op veel punten niet geslaagd. Om alleen al te beginnen bij het drinkwater. Er heeft werkelijk waar niemand(!) zijn paard van water voorzien. Wij hebben ook geen drinkwatervoorziening kunnen vinden, maar volgens de organisatie was deze er wel. De mogelijkheid tot vluchten werd nergens gegund. Meerdere paarden waren zeer onrustig en de eigenaren hadden deze onrust moeten ontladen. In plaats daarvan werd er vaak extra stress toegevoegd, zoals geschreeuw.



    6. Art 1.6 derde lid (Bhvd): Een dier wordt indien het niet in een gebouw wordt gehouden, bescherming geboden tegen slechte weersomstandigheden.

    Aan het begin van de markt was het weer vrij gunstig te noemen. Later in de middag ging het echter regenen. Wij hebben gedurende onze tijd op de markt geen mogelijkheden tot bescherming kunnen waarnemen. Ook voor de ezels hebben wij helaas niet kunnen waarnemen of zij de benodigde bescherming tegen de regen hebben gekregen.

    7. Art 1.7 b (Bhvd): Degene die een dier houdt, draagt er zorg voor dat het dier slechts onder de hoede wordt gesteld van een persoon die kennelijk tot de verzorging in staat is.

    Qua kennis is het lastig meetbaar of iemand wel of niet in staat is om zijn paard verzorgen. Hier kunnen wij dus geen uitspraak over doen. Het viel ons wel op dat er een kind hielp bij het uitladen, maar totaal geen controle over het paard had. Daarnaast hebben wij op een tweehonderd meter van de marktplaats af een Shetlandpony met een zogende veulen waargenomen. Deze werden bij de haven in een kooi gezet als trekpleister. Gedurende twee bezoeken aan deze twee paarden was er géén toezicht aanwezig. Bij de tweede maal wist een bekende van de eigenaar te vertellen dat de eigenaar ergens op de paardenmarkt met enkele andere van zijn paarden stond.

    8. Art 1.7 c (Bhvd): Een dier dat ziek of gewond is, wordt onmiddellijk op passende wijze verzorgd.

    1. Art 2.2 6^ lid Wet Dieren: Vervolgens geldt dat een ieder een hulpbehoevend dier de nodige zorg biedt.
    2. Art 2.2 8^ lid Wet Dieren: Het is houders van dieren verboden aan deze dieren de nodige verzorging te onthouden.

    Er zijn geen herkenbaar zieke of gewonde dieren aangetroffen.

    9. Art:. 1.7 e (Bhvd): Degene die het dier houdt draagt er zorg voor dat een voor dat dier toereikende hoeveelheid gezond en voor de soort en leeftijd geschikt voer krijgt toegediend op een wijze die past bij het ontwikkelingsstadium van het dier.

    De meeste paarden stonden op gras en waren in staat om er van te grazen. Bij diverse paarden was, vanwege het schrapen met de benen over het gras, er al vrij snel geen eetbaar gras meer binnen hun bereik.

    10. Art 3.12, eerste lid onderdeel d, en tweede lid (Bhvd): Degene die een tentoonstelling, beurs of markt als bedoeld in artikel 3.7, tweede lid, organiseert, draagt zorg voor geschikte huisvesting van dieren gedurende de tentoonstelling, beurs of markt, die voldoet aan de artikelen 1.5 tot en met 1.8 en het eerste lid, met dien verstande dat dieren als bedoeld in onderdeel d niet worden toegelaten. Volgens onderdeel d betreft dit een hoogdrachtig of zogend dier.

    Er zijn twee zogende veulens aangetroffen. Eentje stond op de markt. Eentje op tweehonderd meter van de markt af. Bij het zogende veulen op de markt is pas na onze tweede melding actie ondernomen door de marktmeester.


    11. Art 3.14, zesde lid (Bhvd): Degene die een tentoonstelling, beurs of markt, als bedoeld in artikel 3.7, tweede lid, organiseert, draagt zorg voor een veterinaire gezondheidscontrole van de dieren voordat toegang wordt verstrekt en laat geen dieren toe verdacht van een besmettelijke ziekte of dieren met klinische verschijnselen van een besmettelijke ziekte.

    Er heeft géén gezondheidscontrole plaats gevonden. Uit het gesprek met de twee aanwezige (Belgische) dierenartsen bleek dat zij ook niet op de hoogte waren van dit wetsartikel.


    12. Art. 3.17 (Bhvd): Bij de verkoop of aflevering van een gezelschapsdier, wordt aan een koper of degene aan wie de aflevering plaatsvindt schriftelijke informatie over het verkochte of afgeleverde gezelschapsdier verstrekt teneinde hem in staat te stellen het gezelschapsdier zo goed mogelijk te verzorgen. Deze informatie heeft in ieder geval betrekking op de verzorging, de huisvesting en het gedrag van het gezelschapsdier en de kosten die gemoeid gaan met het houden van het gezelschapsdier.

    Gedurende onze aanwezigheid op de paardenmarkt is er geen enkele transactie waargenomen. Wel hebben we drie pogingen tot een transactie gezien. Hierbij is geen schriftelijke of mondelingen informatie verstrekt.

    13. Art 3.18 (Bhvd): Bij de verkoop of aflevering van een gezelschapsdier, wordt aan de koper of degene aan wie de aflevering plaatsvindt alle relevante informatie verstrekt met betrekking tot de gezondheidsstatus van het verkochte of afgeleverde gezelschapsdier, waaronder ten minste het bewijs van inenting, bedoeld in artikel 3.15, onderdeel b.

    Zie antwoord bij 12.

    14. Art 3.19 (Bhvd): Een gezelschapsdier wordt niet verkocht aan een persoon jonger dan zestien jaar.

    Zie antwoord bij 12.

    15. Transportverordening:

    1. Art 3 stelt dat het verboden is dieren te vervoeren op zodanige wijze dat het de dieren waarschijnlijk onnodig lijden berokkent.
    2. Art. 2, onder a, hoofdstuk 1, Bijlage 1: Alleen de dieren die geschikt zijn op eigen kracht pijnloos te bewegen of zonder hulp te lopen mogen worden vervoerd.
    3. Art. 1.8 a t/m f, hoofdstuk 111, bijlage 1: Het is verboden dieren te slaan of te schoppen, op een bijzonder gevoelig deel van het lichaam op zodanige wijze druk uit te oefenen dat het de dieren onnodig pijn of onnodig lijden berokkent; de dieren bij de poten, staart of vacht op te tillen of voort te trekken; opzettelijk dieren te hinderen die gedreven of geleid worden door een gedeelte waar doorstroming nodig is.
    4. Art. 1.10 en 1.11 hoofdstuk lll. Bijlage 1: Markten of verzamelplaatsen dienen, zo nodig, voorzieningen te verstrekken voor het aanbinden van dieren. Dieren die dit niet gewend zijn, mogen niet worden aangebonden. De dieren moeten toegang tot water hebben en de dieren moeten kunnen liggen.
    5. Art. 1.3 en art 1.6 hoofdstuk 111, Bijlage 1: tijdens de verplaatsing van het laden en lossen moet letsel en lijden worden voorkomen en opwinding en stress tot een minimum worden beperkt. Vloeren mogen niet glad zijn en er moet passende verlichting aanwezig zijn.

    Het aanbinden van de paarden was gevaarlijk. Het algemene aanbindtouw was te laag en te slap gespannen. Hierdoor was het te gemakkelijk voor grote paarden om er over heen te stappen en er in verstrikt te raken. Voor Shetlandpony’s was het gemakkelijk om onder het touw door te gaan, waardoor sommige pony’s zichzelf vastdraaiden. Diverse paarden waren te kort aangebonden om te kunnen gaan liggen. Géén enkel paard, ezel of konijn had de beschikking over drinkwater. Het laden en lossen gebeurde op een straat met actief verkeer. In de ochtenduren was dat vanwege eerder gevallen regenbuien nog nat en daardoor glad te noemen. Aan het einde van de middag was de straat door nieuwe regenbuien opnieuw glad.



    16. Daarnaast is het van belang er zorg voor te dragen dat gevaar voor mens en dier worden voorkomen.

    Het fietspad dat door de paardenmarkt heen liep was een bron voor onrust voor de paarden en daardoor ook voor de mensen. Diverse scooters en brommers reden slechts tientallen centimeters langs de paarden. Ook veel kinderwagens en scootmobielen konden niet anders dan vlak achterlangs onrustige paarden langslopen. Er zijn diverse schoppende bewegingen van paarden waargenomen. Gelukkig heeft dit niet tot incidenten geleid, hoewel het éénmaal echt maar een haar scheelde.