Dieren in de vee-industrie

Er is vanaf halverwege de 20e eeuw een, economisch gezien, zeer succesvolle intensieve veehouderij opgezet. Men heeft zich daarbij niet of onvoldoende gerealiseerd wat voor negatieve effecten deze intensieve veehouderij heeft voor het dierenwelzijn, maar ook voor milieu, natuur, landschap, volksgezondheid en uiteindelijk ook voor het inkomen van de meeste veehouders. Het blijkt vervolgens heel lastig en tijdrovend om de ontstane problemen op te lossen.

In ons land worden nu jaarlijks meer dan 400 miljoen landbouwhuisdieren gehouden. Het gaat om varkens, koeien, kippen, schapen, geiten, eenden, kalkoenen, konijnen en vissen. Ruim 95% leeft in de ‘gangbare veehouderij’, waar ze tegen zo laag mogelijke kosten zoveel mogelijk vlees, eieren of melk moeten produceren. Slechts een klein deel van de dieren wordt in diervriendelijker systemen gehouden.

De Nederlandse veehouderij heeft het al decennia moeilijk. De afgelopen jaren kende de veehouderij vele crises en schandalen zoals vogelgriep, dreigende Afrikaanse varkenspest, fipronil, stalbranden, misstanden in slachthuizen en mestfraude. Boeren komen in protest tegen het door hen ervaren gebrek aan waardering voor hun werk. Dit zijn symptomen van een systeem dat niet langer houdbaar is. Niet voor de dieren, maar ook niet voor de boeren en het milieu.

Voorbeelden van welzijnsproblemen

• Ongeschikte leefomstandigheden

Dieren worden gehouden in krappe hokken en kooien, vaak zonder zachte ligplek, wat stress, verveling, frustratie en ziekten tot gevolg heeft. Om te voorkomen dat ze elkaar verwonden, worden er ingrepen gedaan, zoals het couperen van staarten en het weghalen van hoorns. Dieren worden dus aangepast aan de ongeschikte leefomstandigheden, in plaats van andersom.

• Fokken van steeds productievere dieren

De plofkip is hiervan het schrijnendste voorbeeld. Die groeit in nauwelijks 6 weken van een klein kuikentje naar een grote kip van 2,5 kilo. Hun skelet kan die snelle groei nauwelijks bijhouden, zodat ze vaak moeilijk lopen. Een ander voorbeeld is het dikbilrund: door de bouw (gericht op zoveel mogelijk vlees op de billen), kunnen de kalfjes vaak alleen met een keizersnede ter wereld komen.

• Veetransport

Veel dieren worden kriskras door Europa vervoerd, vaak over veel te lange afstanden en onder slechte omstandigheden. Zo worden kalfjes van Ierland naar Nederland gehaald om hier vet te mesten en te slachten. En leghennen uit Nederland gaan op transport naar Polen om daar geslacht te worden. Het vervoer leidt tot stress, verwondingen, ziekte en zelfs sterfte, en kan bijdragen aan dierziekteverspreiding.

Deltaplan Veehouderij

De steeds terugkerende dierenwelzijnsproblemen waren voor de Dierenbescherming aanleiding om na te denken over een radicale ommezwaai van de veehouderij. Hierin staat het dier centraal. Daarom presenteerden we in 2020 het Deltaplan Veehouderij. Hierin schetsen we hoe de veehouderij er in 2050 volgens ons uit moet zien, en vier transitiepaden om daar te komen. We zetten het dier centraal en komen met win-winoplossingen met als resultaat een diergerichte, integraal duurzame veehouderij.

We pleiten ervoor dat in de toekomst alle verblijven van dieren diergericht ontworpen zijn. Dit betekent dat het ontwerp tegemoet komt aan de belangrijkste behoeften van de dieren. Een goed dierenwelzijn wordt niet alleen bereikt door het voorkómen van negatieve ervaringen: dieren moeten ook positieve ervaringen hebben, zoals het verkennen van nieuw verrijkingsmateriaal en toegang tot een uitloop naar buiten.

4 Transitiepaden voor een betere veehouderij

Om tot dit toekomstbeeld te komen, moet iedereen moet een steentje bijdragen. Niet alleen veehouders en burgers, maar ook de retail, de overheid, de wetenschap: iedereen. Alleen dan komen we tot het gewenste resultaat. Er zijn vier thema’s (transitiepaden) om aan te werken:

• Pad 1: Diervriendelijkere veehouderij als onderdeel van totale verduurzaming

Dieren zijn sterk en weerbaar en kunnen hun natuurlijke gedrag vertonen. Ze gaan zo min mogelijk op transport en elk dier krijgt toegang tot een uitloop of wei.

• Pad 2: Van verspillende carnivoren naar waarderende omnivoren

Consumenten hebben hun consumptie van dierlijke producten fors gereduceerd en ze betalen de echte en faire prijs voor vlees, zuivel en eieren. Duurzaam voedsel wordt meer gewaardeerd en minder verspild.

• Pad 3: Samenwerking in korte vaste ketens

De veehouderij werkt in korte vaste ketens. Dit zorgt voor betere afspraken, eerlijke prijzen voor de boer en meer transparantie.

• Pad 4: Kwaliteitsproductie voor een zelfvoorzienende regio

De veehouderij produceert integraal duurzame meerwaardeproducten voor de Noordwest Europese markt.

Meer weten over het Deltaplan Veehouderij? Kijk hier!

Wat doet de Dierenbescherming?

Slechts een klein deel van de miljoenen dieren in de Nederlandse veehouderij wordt in diervriendelijkere systemen als biologisch gehouden. Om voor zoveel mogelijk dieren verbeteringen te bewerkstelligen, heeft de Dierenbescherming in 2007 het sterrensysteem van het Beter Leven keurmerk geïntroduceerd. Hiermee helpen we consumenten om diervriendelijkere producten te kopen, en veehouders om stapsgewijs het welzijn van hun dieren te verhogen.

Door lobby en samenwerking verbeteren we de leefomstandigheden van dieren in de veehouderij. Zo werken we waar mogelijk samen met boeren en andere sectorpartijen aan het verbeteren van de veehouderijomstandigheden. We brengen goede voorbeelden in koplopers onder de aandacht, bijvoorbeeld met de Deltaplan Veehouderij Awards. En we lobbyen bij Eerste en Tweede Kamerleden, maar ook in Europa, voor diervriendelijker wet- en regelgeving.

Wat kan jij doen?

Als consument kun je je steentje bijdragen door kritisch te zijn wanneer je boodschappen doet. Eet geen of minder dierlijke producten, of kies voor producten met het Beter Leven keurmerk. Door voor producten met een ster te kiezen, kies je voor producten waarvan je weet hoe de leefomstandigheden voor het dier waren. En hoe meer sterren, hoe diervriendelijker en dus hoe beter de leefomstandigheden. Hier kun je per dier kijken wat de sterren voor hen betekenen. Op die manier draag je bij aan een diervriendelijkere, duurzamere veehouderij!

Dieren in de vee-industrie